Οι αυριανές εκλογές στην Αμερική και η Ελλάδα

Το αμερικανικό εκλογικό σύστημα και οι εκλογές της Τρίτης

Αφορμή για αυτό το άρθρο αποτέλεσαν δημοσκοπήσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες στον ελληνικό έγγραφο και ηλεκτρονικό τύπο σχετικά με την εκλογική αναμέτρηση της Τρίτης στην Αμερική, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί το πρωί της Τετάρτης. Το αποτέλεσμα των εν λόγω δημοσκοπήσεων φέρνει Ρόμνεϋ και Ομπάμα ισόπαλους λίγο πριν την εκλογική μάχη. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να αποσαφηνισθεί είναι ότι οι δημοσκοπήσεις που επικαλείται ο ελληνικός τύπος γίνονται σε εθνικό επίπεδο και όχι σε πολιτειακό, γεγονός που μπορεί να είναι παραπλανητικό ως προς το τελικό αποτέλεσμα.

Συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ το εκλογικό αποτέλεσμα στη μάχη για την Προεδρία δεν κρίνεται από το άθροισμα των ψήφων σε εθνικό επίπεδο, αλλά μέσω του συστήματος των εκλεκτόρων. Ειδικότερα, κάθε Πολιτεία, ανάλογα με τον πληθυσμό της, έχει έναν αριθμό εκλεκτόρων οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι από το Σύνταγμα να ψηφίσουν για Πρόεδρο των ΗΠΑ εκείνον τον υποψήφιο που ήρθε πρώτος σε ψήφους στην Πολιτεία την οποία εκπροσωπούν. Με άλλα λόγια, όσο μικρή και αν είναι η διαφορά σε ψήφους μεταξύ δύο υποψηφίων σε μια Πολιτεία, ο νικητής παίρνει τις ψήφους όλων των εκλεκτόρων της εν λόγω Πολιτείας.

Το σύστημα αυτό σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει στην εκλογή ενός Προέδρου ο οποίος πήρε λιγότερες ψήφους από τον αντίπαλό του, αλλά κέρδισε σε τόσες Πολιτείες με τόσους εκλέκτορες όσοι είναι απαραίτητοι για την εκλογή του (270 σε σύνολο 538). Αυτό μπορεί να συμβεί εάν ο εκλεγείς Πρόεδρος ηττηθεί με μεγάλη διαφορά σε Πολιτείες με μεγάλο πληθυσμό και κερδίσει αρκετές μικρότερες με μικρή διαφορά. Το παραπάνω ενδεχόμενο του αμερικανικού εκλογικού συστήματος δεν είναι απλώς υπόθεση εργασίας, αλλά έχει συμβεί τέσσερις φορές στην ιστορία των ΗΠΑ, με πιο πρόσφατη την πρώτη εκλογή του George W. Bush το 2000.

Αν και το σύστημα αυτό εγείρει σε αυτές τις οριακές περιπτώσεις σημαντικά ζητήματα δημοκρατικής νομιμοποίησης του Προέδρου των ΗΠΑ, το αντεπιχείρημα βασίζεται στην ομοσπονδιακή οργάνωση των ΗΠΑ. Η σχετική συζήτηση βεβαίως δεν είναι απλή και επανήλθε στο προσκήνιο το 2000, ωστόσο η σχετική ρύθμιση βρίσκεται στην καρδιά του αμερικανικού Συντάγματος και δεν είναι αποτέλεσμα κάποιου εκλογικού νόμου. Η βούληση των «Πατέρων» του αμερικανικού Συντάγματος («Founding Fathers» όπως τους αποκαλούν οι Αμερικανοί αναφερόμενοι μεταξύ άλλων και στα μέλη Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης του 1787) ήταν ακριβώς η ανάδειξη του Προέδρου να έχει ομοσπονδιακό χαρακτήρα. Η έμφαση στην εκλογή του Προέδρου έπρεπε να δοθεί στις επιμέρους Πολιτείες. Ο λαός ψηφίζει τον Κυβερνήτη και τη Βουλή κάθε Πολιτείας και κάθε Πολιτεία (οι πολίτες της) ψηφίζει τον Πρόεδρο. Με άλλα λόγια, ο εκάστοτε υποψήφιος για την Προεδρία των ΗΠΑ εκλέγεται σε κάθε Πολιτεία ξεχωριστά. Συνεπώς, η συζήτηση πρέπει να μεταφερθεί από τις δημοσκοπήσεις εθνικής εμβέλειας στις δημοσκοπήσεις στις επιμέρους Πολιτείες, τουλάχιστον σε αυτές τις Πολιτείες όπου το αποτέλεσμα είναι ακόμα ανοιχτό.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ηλεκτρονική έκδοση των New York Times την Κυριακή 4 Νοεμβρίου, ο Ομπάμα φαίνεται να έχει μέχρι στιγμής «κλειδώσει» την υποστήριξη Πολιτειών που θα του δώσουν 243 εκλέκτορες (και χρειάζεται τουλάχιστον 27 εκλεκτορικές ψήφους επιπλέον για να κερδίσει), ενώ ο Ρόμνεϋ έχει μέχρι στιγμής εξασφαλίσει 206 (και χρειάζεται τουλάχιστον 64 εκλεκτορικές ψήφους επιπλέον για να κερδίσει), ενώ άλλες πηγές π.χ. το Fox News παραμένουν πιο διστακτικές στις προβλέψεις τους. Αυτό σημαίνει, πάντα σύμφωνα με τους New York Times, ότι 89 εκλέκτορες είναι προς διεκδίκηση.

Σύμφωνα με την παραπάνω πρόβλεψη, η οποία είναι σύμφωνη με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις σε πολιτειακό επίπεδο, το ρεαλιστικότερο σενάριο για την επανεκλογή του Προέδρου Ομπάμα είναι να κερδίσει στο Οχάιο (18 εκλεκτορικές ψήφοι) και στο Ουισκόνσιν (10 ψήφοι), ενώ ο Ρόμνεϋ πρέπει να κερδίσει τουλάχιστον σε μία από τις δύο αυτές Πολιτείες, καθώς και στο Κολοράντο (9 ψήφοι), στη Φλόριντα (29 ψήφοι), στην Άιοβα (6 ψήφοι), στο Νιού Χάμπσαϊρ (4 ψήφοι) και στην Βιρτζίνια (13 ψήφοι).

Αν ο Ομπάμα χάσει στο Ουισκόνσιν έχει αρκετές πιθανότητες να διορθώσει τη ζημιά με νίκες στην Άιοβα και στο Νιού Χάμπσαϊρ, ενώ αν χάσει στο Οχάιο θα είναι πολύ δύσκολο να κερδίσει τις εκλογές, αφού η Φλόριντα είναι αρκετά πιθανό να καταλήξει στον Ρόμνεϋ, όπως και οι υπόλοιπες Πολιτείες πλην των προαναφερθεισών τεσσάρων, δηλαδή των Ουισκόνσιν, Οχάιο, Άιοβα και Νιού Χάμπσαϊρ .

Είναι λοιπόν προφανές ότι το Οχάιο, το Ουισκόνσιν, η Άιοβα και το Νιού Χάμπσαϊρ είναι οι κρίσιμες Πολιτείες για τον Ομπάμα αλλα και και τον Ρόμνεϋ με τον πρώτο να ταξιδεύει τη Δευτέρα, τελευταία ημέρα της προεκλογικής εκστρατείας, σε τρεις από αυτές (Οχάιο, Ουισκόνσιν και Άιοβα), ενώ η Φλόριντα, η Βιρτζίνια και το Κολοράντο βρίσκονται σε δεύτερο πλάνο, αφού μπορεί να αποφασίσουν τον νικητή μόνο αν ο Ομπάμα ηττηθεί σε κάποια πό τις κρίσιμες τέσσερις Πολιτείες. Συνεπώς, οι σημαντικές δημοσκοπήσεις είναι αυτές που αφορούν σε αυτές τις τέσσερις Πολιτείες όπου πράγματι η διαφορά μεταξύ των υποψηφίων είναι μικρή.

Ωστόσο, στην Πολιτεία-κλειδί του Οχάιο, σύμφωνα με τους New York Times, το δίκτυο τη οργάνωσης των Δημοκρατικών είναι πιο πυκνό, ενώ στα αστικά κέντρα πολλοί νέοι ψηφοφόροι έχουν εγγραφεί, με τους περισσότερους να ανήκουν στην αφρικανο-αμερικανική κοινότητα, γεγονός που θεωρείται ότι ευνοεί τους Δημοκρατικούς. Επίσης, στο Οχάιο οι κρατικές ενισχύσεις που έλαβαν οι αυτοκινητοβιομηχανίες τα προηγούμενα χρόνια, προκειμένου να μην πτωχεύσουν λόγω της κρίσης, είχαν ως αποτέλεσμα τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και σήμερα το ποσοστό ανεργίας στο Οχάιο είναι χαμηλότερο στις περισσότερες περιοχές από το μέσο όρο της ανεργίας σε εθνικό επίπεδο.

Η άποψή μου είναι πως ο Ομπάμα τελικά θα νικήσει τουλάχιστον στο Οχάιο και στο Ουισκόνσιν και θα επανεκλεγεί για τη δεύτερη και τελευταία θητεία του στο Λευκό Οίκο, κυρίως ενόψει των ανωτέρω. Αντιθέτως, ο Ρόμνεϋ, όσο κοντά και αν εμφανίζεται στις δημοσκοπήσεις σε εθνικό επίπεδο, βρίσκεται πίσω από τον Ομπάμα στις κρίσιμες Πολιτείες, με τον νυν Πρόεδρο να φαίνεται ότι είναι πιο έτοιμος από τον αντίπαλό του για τη μάχη στις Πολιτείες αυτές.

Η σημασία των αμερικανικών εκλογών για την Ελλάδα

Η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ νωρίς για να εκτιμήσουμε ποιά θα είναι η εξωτερική πολιτική του Ρόμνεϋ εάν τελικά ο ρεπουμπλικανός υποψήφιος εκλεγεί και γίνει ο 45^ος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Ο Αθανάσιος Έλλις στην Καθημερινή της Κυριακής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πιθανή εκλογή του Ρόμνεϋ θα σημάνει μια στροφή της αμερικανικής πολιτικής η οποία θα πάψει να υποστηρίζει πολιτικές κρατικής παρέμβασης για ανάπτυξη της οικονομίας και θα υποστηρίξει ακόμα περισσότερες πολιτικές λιτότητας στο πρόγραμμα της Τρόικας. Πράγματι, τόσο ο ίδιος όσο και σημαντικοί συνεργάτες του αλλά και βουλευτές και γερουσιαστές του ρεπουμπλικανικού κόμματος έχουν κατακρίνει τη θέση του Ομπάμα ο οποίος υποστηρίζει την επέκταση της οικονομικής υποστήριξης στην Ελλάδα και στις ασθενείς τράπεζες της ευρωζώνης. Ενδεχόμενη εκλογή του στην Προεδρία των ΗΠΑ ίσως σημάνει μια πιο σκληρή στάση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ωστόσο, ήδη το ΔΝΤ φαίνεται ούτως ή άλλως έτοιμο να κάνει στην άκρη λόγω κυρίως της εξάντλησης των αποθεμάτων του που μπορεί να διαθέσει στην Ελλάδα. Όπως ο Ομπάμα μέχρι σήμερα, ετσι και ο Ρόμνεϋ αν εκλεγεί δεν φαίνεται ότι θα μπορέσει (ή θα θελήσει) να πιέσει τις ευρωπαϊκές εξελίξεις προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. 

Η ελληνική κρίση αποτελεί περισσότερο από κάθε άλλη μια κρίση της οποίας η λύση θα βρεθεί ή το τραγικό τέλος θα γραφτεί εντός της ευρωζώνης όπου, με δυόμισι χρόνια καθυστέρηση, φαίνεται να εδραιώνεται η άποψη ότι το ελληνικό πρόγραμμα πρέπει να επιμηκυνθεί και να υπάρξει περισσότερος χρόνος και χωρος για αναπτυξιακές πολιτικές. Το τελευταίο πακέτο μέτρων που βρίσκεται προς ψήφιση στη Βουλή και το οποίο φαίνεται να είναι το κλειδί για την επιμήκυνση και την περαιτέρω χρηματοδότηση της Ελλάδας είναι σίγουρα αμφιλεγόμενο και δοκιμάζει για μια ακόμα φορά τις αντοχές της ελληνικής κοινωνίας. Το κρίσιμο ερώτημα είναι τι γίνεται μετά την ψήφισή του. Χωρίς αμφιβολία οι επόμενοι μήνες θα είναι οι πιο κρίσιμοι στη μεταπολιτευτική ιστορία της Ελλάδας και οι εξελίξεις φαίνεται ότι δεν θα επηρεαστούν από τις αμερικανικές εκλογές. 

The Double Eye